Wat doet mijn paard nou? Over zelfverzorgend gedrag

Bij gebrek aan een kam en een borstel zetten paarden hun tanden, tong en hoeven in om hun vacht te verzorgen. Als het ergens jeukt, prikt, pijn doet of trekt verzorgen ze dat deel van hun lichaam door te knabbelen, te bijten, te likken of te schuren. Hierbij kunnen ze zich in allerlei gekke bochten wringen om erbij te kunnen.

Maar waarom kunnen paarden dit nou nog meer doen?

Zelfverzorgend gedrag kan je ook zien als het spanningsniveau bij het paard sterk is toegenomen, of als het in een stressvolle situatie is geweest en het spanningsniveau weer daalt. In dat geval heet het overspronggedrag en past het totaal niet bij de context waarin je het ziet. Het ontstaat door een conflict van twee gedragssystemen die tegelijk worden opgeroepen. Bijvoorbeeld als het paard twijfelt tussen vluchten en vechten, kan hij “kiezen” voor een derde, neutrale reactie zoals zelfverzorgend gedrag.

Je ziet je paard dan bijvoorbeeld naar zijn flank bijten alsof hij een vervelende vlieg wil pakken, terwijl er helemaal geen vliegen zijn. Of hij schuurt zijn hoofd of tanden langs zijn been nadat hij net opzij is gesprongen omdat er een vogel uit een struik vloog. Of hij knabbelt aan zijn borst vlak voordat de hoefsmid een van zijn hoeven gaat bekappen. Helemaal geen situaties waarin je je vacht eens uitgebreid wilt verzorgen met andere woorden. Het ziet er dan ook meestal wat gehaast uit.

Wat verder opvalt is dat je paard op zo’n moment even helemaal in zijn eigen wereldje lijkt te vertoeven. Wat je ook doet om zijn aandacht te trekken - roepen, een rukje aan je leidtouw, zijn hoofd of schouder aanraken - hij reageert niet.

Door dit zelfverzorgende gedrag uit te voeren in een situatie die steeds meer stress geeft of die heel spannend geweest is, komen er endorfines vrij bij je paard en die zorgen voor stressreductie. Verder daalt de hartslag en kan hij uiteindelijk ook helder nadenken. Dit merk je doordat je paard weer wel gaat reageren op jouw signalen.

Overigens komt dit gedrag ook bij mensen voor als die zich gespannen voelen. Een pluk haar achter je oor stoppen, over je kin wrijven, je hand door je haar halen, in je handen wrijven, aan je kleren frunniken, of je op je achterhoofd krabben - allemaal overspronggedrag. Tja, we zijn in principe natuurlijk gewoon zoogdieren, net als onze paarden.

Welk zelfverzorgend gedrag zie jij het meest bij je paard? En wanneer zie je dat vooral? Welk overspronggedrag herken je bij jezelf? Ik ben benieuwd!

Hester, Man en Paard Coaching

PS: Doet jouw paard weleens raar? Stuur me een filmpje of foto (eventueel via wetransfer.com als het een groot bestand is) en ik kijk met je mee waarom hij dat zou kunnen doen en hoe je er eventueel iets aan zou kunnen veranderen.

PPS: Wil jij je paard op een fijne manier ander gedrag aanleren? Als je uiterlijk op 18 augustus een training afspreekt krijg je tijdelijk een kortingsbon van 5 euro cadeau. Maak nog snel even gebruik van deze Zomeractie, dan begin je de periode na de zomervakantie gelijk goed!

Wed, 14 August